Para birimlerinin, para piyasalarındaki değerleri insanların talep durumuna göre şekillenir. Taleplere göre değişiklik gösteren para birimlerinin değerleri, taleplere göre yükselir veya azalır. Bu noktada kurun yükselmesi, döviz üzerinden yapılan ekonomik anlaşmalarda kurlar da olan küçük değişimler büyük etkilere sebep olur. Örneğin Türkiye’de bir şirket TL cinsinden gelir elde ederken yabancı bir şirketle yaptığı anlaşma da eğer taraflar kuru sabitlemediyse şirketin borçlanması artacaktır. Bu durum şirketi ekonomik açıdan dar bir boğaza sürükler.
Dövize Siyasetin Etkisi
Döviz kurlarında yaşanan değişim sadece talepler üzerine kurulan bir denge değildir. Döviz kurlarında yaşanan değişimin bir de siyasi boyutu vardır. Ülkelerin iç veya dış siyaset de yaşadığı gerilimler para piyasalarını direkt olarak etkiler.
Bu bağlamda önce ülkenin borsası günü zararla kapatır. Ardından döviz fiyatlarında olumsuz anlamda değişim meydana gelir. Bu durum sıkça yaşanan bürokratik ve diplomatik gerilimlerin doğal bir sonucudur.
Döviz Neden Yükselir?
Dövizin neden yükseldiğini bir örnek üzerinde görebiliriz. A,B ve C olarak üç kişilik para piyasanın olduğunu varsayalım. Bir doları üç Türk Lirası olarak kabul edelim. A kişisinin 500 doları var. B ve C kişisinin ise ayrı ayrı 1500 lirası var.
A kişisi 500 doları satıp 1500 TL almak istiyor. B ve C kişisi ise 1500 lirayı satıp dolar almak istiyor. Bu noktada piyasada yeteri kadar dolar bulunmadığı için dolar fiyatı yükseliyor. A ve B kişisinin talepleri doğrultusunda fiyatı yükselen dolar piyasada bir krize neden oluyor.
Döviz Nasıl Düşer?
Öncelikle döviz fiyatlarının düşmesi uzak ihtimaldir. Bu noktada ülkelerin para birimlerinin değer kazanması gerekir. Türk Lirası’ndan örnek verecek olursak TL’nin değer kazanabilmesi için talebin olması gerekir.
Talep olması için de TL’nin bir takım ayrıcalıklar sunması gerekir. Örneğin ABD Doları nasıl dünyanın her yerinde geçiyorsa TL’nin de işlem gördüğü alanın arttırılması TL’ye değer kazandıracaktır. Belli bir işlem alanına ulaşabilmek için özel sektörün veya devletin gerçekleştirdiği ihracat ve ithalat da TL’yi öne çıkarması TL’nin değer kazanması için yapılacak işlerin en önemlilerinden bir tanesidir.
